W neuronauce istnieje pewne stare powiedzenie: skuteczne pobudzenie to mocniejsze połączenie. Oznacza to, że im częściej stymulujemy nasz mózg, tym silniejsze stają się połączenia nerwowe. Stąd też kolejne stare powiedzenie: praktyka czyni mistrza. Im więcej ćwiczysz grę na pianinie, lub mówienie w obcym języku, lub żonglowanie, tym mocniejsze połączenia neuronalne.
Umiejętność nauki jest czymś więcej niż tworzeniem i wzmacnianiem połączeń nerwowych
Od lat był to wiodący pogląd w tym temacie, jednak jak się okazuje, proces nauki to coś więcej – ważniejsza jest bowiem nasza umiejętność przerywania starych połączeń neuronalnych. Nazywa się to “przycinaniem synaps”. Oto, jak działa.
Twój mózg jest jak ogród
Wyobraź sobie, że twój mózg jest niczym ogród, z tym że nie rosną w nim kwiaty, owoce, i warzywa, a połączenia synaptyczne między neuronami. To tymi kanałami przemieszczają się neuroprzekaźniki, takie jak dopamina, serotonina, i inne.
“Komórki glejowe” są ogrodnikami twojego mózgu – przyspieszają proces wymiany sygnałów między poszczególnymi neuronami. Inne jednak zajmują się wyrzucaniem odpadów, wyrywaniem chwastów, zabijaniem szkodników, i grabieniem zwiędłych liści. Tacy ogrodnicy z sekatorami w twoim mózgu nazywani są “komórkami mikroglejowymi”. Przycinają one połączenia synaps. Pytanie jednak brzmi, skąd wiedzą, które z nich należy przyciąć?
Badacze dopiero zaczynają odkrywać tę tajemnicę, jednak do tej pory wiadomo, że połączenia synaptyczne, które są używane mniej, zostają oznaczone białkiem C1q (i innymi). Kiedy komórki mikroglejowe wykrywają ten wskaźnik, przyłączają się do białka i niszczą – lub przycinają – daną synapsę.
Oto, jak twój mózg robi miejsce dla nowych, silniejszych połączeń, dzięki czemu możesz uczyć się więcej.
Dlaczego sen ma znaczenie
Czułeś kiedykolwiek, że twój mózg jest przepełniony? Na przykład kiedy zaczynałeś nową pracę lub byłeś w trakcie projektu – nie śpisz wystarczająco długo, mimo że ciągle przyswajasz nowe informacje. Cóż, w pewien sposób, twój mózg naprawdę jest przepełniony.
Kiedy uczysz się wielu nowych rzeczy, powstają nowe połączenia, są one jednak doraźne i mało wydajne. Twój mózg potrzebuje przyciąć wiele z nich, aby móc zbudować sprawniejsze, skuteczniejsze szlaki. Dzieje się tak, kiedy śpimy.
Podczas snu, mózg sam się oczyszcza – komórki mózgowe kurczą się nawet o 60%, aby zrobić miejsce dla “glejowych ogrodników”, by ci oczyścili zalegające resztki i przycięli synapsy.
Czy kiedykolwiek obudziłeś się z porządnego snu i mogłeś myśleć jasno i szybko? Stało się tak dlatego, że dzięki takiemu gruntownemu nocnemu sprzątaniu, w twoim mózgu zrobiło się miejsce na przetworzenie nowych informacji – innymi słowy, na naukę.
Myślenie przy niewyspanym mózgu jest jak przedzieranie się przez gęstą dżunglę – wszystko jest zarośnięte, idziesz wolno, i szybko się męczysz
To także powód, dla którego drzemki są tak bardzo korzystne dla twoich zdolności poznawczych. (https://www.fastcompany.com/3017356/work-smart/the-revealing-science-behind-what-naps-do-to-your-brain-and-why-you-should-have-o) Już 10- lub 20-minutowa drzemka pozwala komórkom mikroglejowym szansę na pozbycie się niektórych nieużywanych połączeń, i zrobienie miejsca na nowe.
Myślenie przy niewyspanym mózgu jest jak przedzieranie się przez gęstą dżunglę – wszystko jest zarośnięte, idziesz wolno, szybko się męczysz. Ścieżki się przecinają, jest ciemno. Z kolei myślenie po porządnym odpoczynku to jak beztroski spacer po parku; dróżka jest wyraźna i łączy się z innymi punktami, drzewa nie przeszkadzają, widzisz daleko przed siebie. Jesteś orzeźwiony.
Bądź świadomy tego, czego jesteś świadomy
Tak naprawdę masz kontrolę nad tym, co twój mózg postanowi “usunąć”, kiedy śpisz. To połączenia synaps, których nie używasz, zostają przeznaczone do recyklingu. Z kolei te, z których korzystasz, zostają podlewane i dotlenione. Dlatego zwróć uwagę na to, o czym myślisz.
Jeśli poświęcasz zbyt wiele czasu, czytając teorie na temat zakończenia serialu, i niewiele robisz w pracy, zgadnij, które synapsy zostaną przeznaczone do usunięcia?
Jeśli masz konflikt z kimś w pracy, i skupiasz się przez większość czasu na tym, jak się na tej osobie odegrać, zamiast myśleć o nadchodzącym projekcie, staniesz się ekspertem od planowania zemsty, ale i kiepskim innowatorem.
Aby wykorzystać ten naturalny “system ogrodnictwa” twojego mózgu, po prostu skupiaj się na rzeczach, które są dla ciebie ważne. Twoi ogrodnicy wzmocnią te połączenia, i przytną takie, których nie używasz. Właśnie w ten sposób możesz pozwolić twojemu ogrodowi zakwitnąć.
Tłumaczenie: Aleksandra Kotlęga
Źródło: fastcompany.com
